Shonda Rhimes produceerde Grey’s Anatomy, Bridgerton en nu Queen Charlotte: ‘Ik wilde weten hoe je een huwelijk overleeft waar zoveel problemen aan kleven’

Shonda Rhimes deed in 2017 iets ongekends. Als een van de eerste tv-makers tekende Rhimes, de geestelijk moeder van ziekenhuisdrama Grey’s Anatomy, een exclusief contract met Netflix. Het leverde haar een bedrag van naar verluidt 150 miljoen dollar én creatieve vrijheid op. Geen ‘Grey’s Anatomy op een vliegveld’, geen twintig-plus afleveringen per seizoen. Netflix-ceo Ted Sarandos was geïnteresseerd in wat ze maar wilde maken. In 2021 werd Rhimes’ contract met vijf jaar verlengd – – voor waarschijnlijk een aanzienlijk hoger bedrag.

Rhimes is scriptschrijver, producent en showrunner met fenomenaal succes. Series als Grey’s Anatomy, Scandal en Inventing Anna zijn allemaal haar geesteskinderen. Sinds Grey’s Anatomy in 2005 van start ging beoefent ze de „vreemdste baan ter wereld”, zei ze in 2015 in een openbaar interview op de Massachusetts Conference for Women. In plaats van thuis in pyjama aan filmscripts te schrijven, moest ze op basis van één goedgekeurde pilot opeens leidinggeven aan honderden mensen, om elke week „een film van 4 miljoen dollar” af te leveren.

Al bij de derde aflevering werd de leidinggevenden bij zender ABC, die eerst hun twijfels hadden gehad over hoofdpersoon Meredith Grey (Ellen Pompeo) en haar rommelige liefdesleven, duidelijk dat ze kijkcijfergoud in handen hadden. Grey’s Anatomy loopt nog altijd, en hoewel Rhimes er niet meer direct bij betrokken is, is ze wel eindverantwoordelijk.

Er volgden meer succesvolle series: de medische spin-off Private Practice, dramaseries Scandal en How to Get Away with Murder. Rhimes werd een merk: Shondaland, haar eigen productiemaatschappij met zo’n vijftig vaste werknemers. Shondaland leverde spanning, snelheid, soap en seks.

Maar Rhimes’ eigen leven werd steeds kleiner. Als zelfverklaard perfectionist onder enorme werkdruk verschool ze zich in haar baan tot er daarbuiten nauwelijks meer iets over was. In haar memoires Year of Yes (2015) doet ze geestig en openhartig verslag van de maanden waarin ze zichzelf van een ongelukkige, overwerkte alleenstaande moeder wist te veranderen in een socialer, gelukkiger mens.

De eeuwig terugkerende vraag

Rhimes was altijd al een dromer: als introvert jongste kind uit een groot middenklassegezin in de suburbs van Chicago zat ze het liefst verhaaltjes met blikjes en potjes te verzinnen in de voorraadkast van haar moeder. Nu werd het tijd dat ze uit die kast – haar fantasiewereld, inmiddels bevolkt door tientallen tv-personages – kroop. Ze moest ja leren zeggen tegen alles wat ze niet durfde (tv-interviews, spreken in het openbaar) of waarvan ze dacht dat haar functie het niet toeliet: na zeven uur ’s avonds geen werkmail meer beantwoorden, zomaar even spelen met haar drie dochters. Ja tegen haar fysieke welzijn, ook: in haar meest productieve jaren bij ABC was ze langzaam obees geworden. Zonder medische ingrepen viel ze in een jaar meer dan vijftig kilo af.

Noem haar trouwens geen ‘zwarte vrouwelijke schrijver’. Shonda Rhimes (53) schrijft, inderdaad, en ze is een zwarte vrouw, maar die twee bijvoeglijk naamwoorden worden wat haar betreft nog veel te vaak tot hoofdzaak verheven. Eraan gekoppeld is die eeuwig terugkerende vraag die de samenstelling van haar acteursensembles bij journalisten oproept. Waarom is diversiteit zo belangrijk? Het irriteert haar mateloos, zei Rhimes in november 2017 in haar dankwoord toen ze toetrad tot de Television Academy Hall of Fame. Waarom moet zij daar steeds antwoord op geven, en niet al die mensen die het nalaten om vrouwen en mensen van kleur aan te nemen?

In haar series zet Rhimes de wereld neer zoals zij hem kent: divers, gelaagd, vol sterke, gedreven, gecompliceerde mensen. Dat is het korte antwoord. Tijdens haar speech in 2017 verwoordde ze het „voor de laatste keer ooit” uitgebreider: televisie is representatie, en televisie maken is magie. Doordat Rhimes in haar jeugd elke middag Oprah Winfrey op dat kleine scherm zag, iemand de eruitzag zoals zij, opende zich opeens een mogelijke toekomst. Tv-kijkers overal ter wereld zouden mogen worden wat ze maar willen.

Geen clichés

Op de maandagavond dat NRC Shonda Rhimes spreekt via videoverbinding, zit ze roerloos op een stoel in haar Londense hotel en kijkt met vriendelijke, open blik de camera in. Ze antwoordt in het snelle staccato dat een Shondaland-kijker herkent uit haar series, en ook hier geldt: geen clichés, geen platitudes. Aanleiding voor het gesprek is de streaming-première van haar nieuwe serie, een prequel van de Bridgerton-reeks over de Londense high society begin negentiende eeuw, waarmee Rhimes haar grootste Netflix-hit tot nu toe scoorde. In Queen Charlotte krijgt Charlotte, geïnspireerd op de echtgenote van de Britse koning George III, de hoofdrol.

Wanneer besloot u dat Queen Charlotte uit Bridgerton haar eigen serie moest krijgen?

„Weet u, ik was van meet af aan gefascineerd door Queen Charlotte zoals ze gespeeld werd door Golda [Rosheuvel]. Zij maakte er zo’n geweldig, gelaagd personage van dat ik nieuwsgierig werd naar hoe Queen Charlotte geworden is wie ze is, in de wereld van onze vertelling. Dus toen mijn baas bij Netflix [Ted Sarandos] me belde en zei: ‘Waarom maken we geen serie over Queen Charlotte?’ dacht ik: great, nu ga ik er zeker mee door. Zo gemakkelijk was het eigenlijk.”

Zou het zonder deze actrice ook zo gegaan zijn, denkt u?

„Dat weet ik niet. Als we iemand eenmaal gecast hebben, wordt het voor mij heel moeilijk om me een ander in die rol voor te stellen. Golda belichaamt Queen Charlotte zo mooi, Adjoa [Andoh] belichaamt Lady Danbury zo mooi – we zagen die vrouwen, en daardoor werd mijn interesse gewekt. De manier waarop iets gespeeld wordt, is voor mij altijd van vitaal belang. Het gaat niet alleen om de woorden.”

Golda Rosheuvel was nog geen heel bekende naam in de tv-wereld; in uw werk duiken vaak nieuwe gezichten op. Hoe vindt u al die acteurs?

„Ik ben heel erg gefocust op het vinden van nieuw talent. Ik wil mensen een kans op erkenning geven. Tijdens onze castings krijgen wij talent van een uitzonderlijk niveau te zien, dat normaal gesproken onzichtbaar blijft. Ik hou ervan om mensen de scripts te horen lezen, en te zien hoe ze zich in een rol storten. Dat maakt het ‘echt’ voor mij, en zo ontdek je de meest uiteenlopende acteurs. Arsema [Thomas] bijvoorbeeld, die de jonge Lady Danbury speelt – dit is haar eerste klus.”

Geen geschiedenis

„Dearest Gentle Reader”, opent Queen Charlotte in de voor Bridgerton-kijkers vertrouwde stem van Julie Andrews als Lady Whistledown, de alwetende verteller. „Dit is geen geschiedenisles.” Wat volgt zijn zes afleveringen geraffineerd spel met feit en fictie. Basis voor de Bridgerton-reeks, waarvan het eerste deel eind 2020 op Netflix in première ging, vormt een serie kasteelromans van de Amerikaanse auteur Julia Quinn over het liefdesleven van de acht kinderen uit de voorname familie Bridgerton tijdens de Regency-periode (1811-1820). Rhimes ontdekte de boeken per toeval, kocht de rechten en besteedde de uitvoering van de serie uit aan showrunner Chris Van Dusen. Ze bleef aan als producent. Anders dan in de boeken werd de high society in de Shondaland-versie divers, en Queen Charlotte (1744-1818) kreeg een prominente rol in het verhaal. Haar gemengde etnische komaf is een onder historici al decennia betwist gegeven, maar in Bridgerton is Queen Charlotte van kleur.

Voor de prequel keerde Rhimes terug achter de schrijftafel, en het resultaat is anders van sfeer dan het flirterige, door romantische plottwists gedreven Bridgerton. Het huwelijk van de zeventienjarige prinses Charlotte (India Amarteifio) en koning George III (Corey Mylchreest) is hier het beginpunt van alle mogelijke complicaties. Zijn labiele geestelijke gezondheid is er één; de desegregatie van de upperclass, die in werkelijkheid nooit heeft plaatsgevonden, en de weerstand die dat oproept is een tweede.

Om van de feiten af te kunnen wijken moet je wel weten wat de feiten zijn

Kunt u uitleggen hoe feit en fictie zich tot elkaar verhouden tijdens uw schrijfproces? Met Queen Charlotte lijkt u een andere versie van de geschiedenis te willen scheppen.

„Zo zie ik dat niet. We vertellen een verhaal dat losjes gebaseerd is op de geschiedenis. Ik werk met een heleboel historici die echt iets van die periode af weten. Ik heb Kew Palace bezocht, het paleis waar George III woonde. Ik heb me eerst een tijd helemaal in die wereld ondergedompeld, zodat ik hem begreep. Om van de feiten af te kunnen wijken moet je wel weten wat de feiten zijn.

„Tegelijkertijd stond het voor mij vast dat het bij ons ging over Bridgertons Queen Charlotte, niet de echte. Van de echte weet ik niet genoeg af, ik heb haar niet ontmoet. Haar verhaal kan ik niet vertellen. Dit verhaal wel.”

Net als in ‘Scandal’ en ‘Inventing Anna’ gaat u bij ‘Queen Charlotte’ op een subtiele manier met uw publiek in gesprek over de actualiteit. Ik moest tijdens het kijken veel aan Meghan Markle denken, en haar lotgevallen aan het Britse hof. Heeft haar verhaal het script van Queen Charlotte beïnvloed?

„Nee, helemaal niet. Ik dacht niet aan deze echt bestaande persoon uit onze eigen eeuw. Degene die me het meest inspireerde was koningin Victoria [vorstin van 1837 tot 1901 en kleindochter van Queen Charlotte]. Haar heb ik altijd fascinerend gevonden, bij haar ben ik mijn onderzoek begonnen. Details over wie ze was, wie ze werd en hoe ze op de troon kwam – als ik eenmaal geboeid ben, krijg ik al die weetjes nog maar moeilijk uit mijn hoofd. Vervolgens heb ik ze vertaald naar de wereld van Bridgerton.”

U vertelt in Queen Charlotte geen doorsnee prinsessenverhaal. Charlotte wordt uitgehuwelijkt en verzet zich daar aanvankelijk sterk tegen. De serie is behoorlijk ernstig van toon.

„Ik hoop dat u het toch ook grappig vond?”

Zeker. Al in de eerste aflevering zit een scène waarin Charlotte haar broer foeterend uitlegt wat voor jurk ze aan heeft, en hoe verstikkend dat voelt.

„Dat is op feiten gebaseerd. Tijdens het schrijven van die scène was ik in gesprek met onze kostuumontwerper – ik had allerlei details nodig over hoe een jurk als deze precies gemaakt werd.

„Maar wat me altijd al interesseerde, is het idee dat je gevangen bent door je kleding. Deze vrouwen zaten gevangen in hun kleren, gevangen in hun leven, gevangen waar ze ook gingen.”

Toch dromen kleine en grote meisjes er nog altijd van om prinses te zijn.

„Ik ben er niet in geïnteresseerd die fantasie voort te zetten.”

Koesterde u hem zelf ooit?

„Nee. Ik ben heel anders opgevoed, met een sterk besef van wie ik was. Wat mij boeit, is een personage in een wereld wordt gedropt waarvan ze de regels niet kent, en hoe ze vervolgens haar weg vindt. Ik hou er ook van om een moeilijk, complex liefdesverhaal vertellen. Niet: hij is een geweldige vent met gevoel voor humor, zij een koppig meisje dat niet goed weet wat ze wil, en ze worden verliefd. Door Bridgerton weten we al hoe Queen Charlotte en King George eindigen, maar ik wilde uitdiepen wat het betekent om getrouwd te zijn, en hoe je een huwelijk overleeft waar zo veel problemen aan kleven.

„Veel mensen zien mijn series als romance, maar daar ben ik het niet zo mee eens. Ik vind dat ik al sinds Grey’s Anatomy bezig ben om romantiek te deconstrueren.”